Hoe vertel je je zoon dat er een kind is overleden? Een kind dat hij goed kent?
Zaterdag, eindelijk zin gemaakt om te stofzuigen. Dan gaat de telefoon.
Het is medemoeder W. ‘Of ik het al weet?’ ‘Nee?’
'S. is overleden. In een aanval’.
U kent het gevoel misschien. Dat de wereld stilstaat, dat je tegelijkertijd koud en warm wordt, en licht in je hoofd. Ik ga snel zitten en fluister ‘wat zeg je?”. Maar ik heb haar heel goed gehoord, de tranen stromen al.
En dan opeens staat Bram daar. Ik kan hem dit niet zo zeggen, eerst met W. praten en met Bart, en dan mezelf hernemen.
‘Jij mag even televisie kijken, Bram’, zeg ik daarom snel. Ik praat raar, en zie er raar uit. Bram houdt altijd goed in de gaten hoe het met Bart en mij gaat: als we van streek zijn, merkt hij het meteen. Ik probeer het te verbergen, maar hij ziet het toch. Ik zie dat hij ook van streek raakt, maar gelukkig leidt de televisie hem af.
Bart en ik zijn heel erg van de kaart. Wat een verdriet voor de ouders van S, en voor zijn broertje en familie. En waarom S? Hoe kan dit nou? Technisch gezien weten we dat dit heel soms kan gebeuren, dat ‘onze’ kinderen een verhoogd risico hebben om te overlijden aan een aanval. Maar dit kind, zo levendig, zo aanwezig: we kunnen het ons niet voorstellen.
Eva en Femke kennen S. ook. Femke’s ogen vullen zich met tranen en ze gaat snel naar haar kamer. Eva wil meer weten, ze schrikt, ze is verdrietig en ze heeft een paar indringende vragen aan ons.
Dan is het tijd Bram te roepen. We hebben thee gezet en zetten Bram met zijn hesje vast in zijn stoel. Dan, als we rustig zitten, vertellen we Bram wat er is gebeurd. Bram begint te lachen. Dan zegt hij dat hij ons niet gelooft. We hebben een lang gesprek met Bram, maar hij kan er weinig mee.
In de loop van het weekend komt het gesprek er telkens weer op, maar Bram kan en wil er eigenlijk niet over praten.
In de loop van het weekend komt het gesprek er telkens weer op, maar Bram kan en wil er eigenlijk niet over praten.
Ik breng Bram maandag zelf naar school. We hebben een vaasje mee, met een prachtige geurende roos uit onze tuin. Ik laat Bram aan de roos ruiken. Dan zegt Bram voor het eerst: 'die is voor S., die dood is'. Ook hebben we een prentenboekje mee, over Kikker, die een dood vogeltje vindt. Een boekje op het niveau van Bram en zijn klasgenoten: want hoe leg je deze kinderen ‘dood’ uit?
De kinderen worden op school geweldig opgevangen, al zijn ook de leerkrachten lamgeslagen. Er wordt een mooie herdenkingstafel gemaakt, en de klas van S, en de twee parallelklassen worden daar intensief bij betrokken.
Dinsdag is er een rouwdienst op school. Bram noemt het ‘de dodenherdenking van S’. De kinderen mogen om beurten op het keuzebord een plaatje aanwijzen, een plaatje dat hoort bij een lied, dat S. zou hebben uitgekozen. Zo zingen ze een lied over heksensoep, over spoken, het schoollied. En tussendoor zijn er verhalen, verhalen over de jongen die zo gemist wordt, door zijn ouders en broertje, maar ook daar, op die speciale school. En de kinderen vertellen op hun manier wat ze voelen. Een kind meent dat S. op de maan is, een ander vindt het jammer dat S. nu nooit meer jarig is. Er zijn kinderen die huilen, maar ook kinderen, die anderen troosten, een meisje dat telkens weer de rug van juf streelt.
Het is warm, intens, en heel verdrietig, maar voor de kinderen, die allemaal funktioneren op de kleuterleeftijd, is het precies goed.
Bram heeft de hele week buikpijn, en is half van de wereld van de aanvallen, maar begint uiteindelijk te praten. Over S., over doodgaan, over begraven of ‘in de oven’. En hij wil naar de begrafenis, en ‘als ik dan verdrietig ben, wil ik je hand vasthouden’.
Nawoord, zaterdag 4 juni 2011:
Gisteren was de zeer indrukwekkende begrafenisplechtigheid van S. Eigenlijk is elk woord erover te veel. Bram was mee, heeft S. aandachtig bekeken en kushandjes toegeworpen.
Mijn hart brak (nogmaals) voor de ouders en de familie, Bram droogde mijn tranen.
Aan het ontbijt vanmorgen vatte hij alles goed samen. ‘Het is een heel verdriet, he mam?’.
Lieve pappa en mamma en broertje: heel veel sterkte.....
Geen opmerkingen:
Een reactie posten